KUMPI NASEP LE PASIAN NASEP
Thumasa
:
Zomi
Christian Fellowship, Norway Tin Jubilee Magazine a dingin hih thulu tawh
article hong nget ciangun bilbel aw ci-in lamdang ka kisa hi. Ahih hangin ka
nung ngaihsut kik ciangin, Sia Haupu in kumpi na kum 7 val a sep khit ciangin
Pasian nasem dingin kipumpiak ahih teh ci-a, hih thulu gelh dingin hong lamen
hi unteh ci-in ka deihkaih hi. Ka lungdam mahmah hi. 1980, November 3 ni pan
1988 May 31 dong Sangsia kasep khit ciang in Lai Siangtho sang kah kahi hi.
A
.
Kumpi nasepna :
Hih Kumpi nasepna ah
zong nampi nih om hi. Tua te pen –
1.
Kumpi zum nasep ( အစိုးရ၀န္ထမ္း
) le
2.
Politic nasep ( ႏိုင္ငံေရး၀န္ထမ္း
)te ahi hi.
1
. Kumpi zum nasep ( အစိုးရ၀န္ထမ္း )
Hih
nasep pen laitan le service te tawh a kingah toto ahih manin, a uk khollo, a
kiva khollo, deihsakna a nei khollo a, khasum sanna peuh a cite a dingin ol
mahmah hi. Mipite maipha zong ngah kullo, tungsiah zumte maipha ngah peuh le uh
a hun a cinteh khasum sang, a hun a cinteh zakhang, a hun a cinteh pension la
hi lel a, ol mahmah hi. Uk loh sem ahih manin khatveivei vangik pua zong bang
thei hi.
A
kumpi nasep uk a, zong kiva-in deihsakna a nei mahmahte a dingin bel khasum
sanna le nuntak kivakna bek hi lo-in, a thupi mahmah nasep ahi hi. Kumpi a
dingin lah gammi hoih, nasemhoih hi-in pahtakna lianpi angah mah bangin mipite’
a dingin zong nasep hahkat mahmah ahih manin mipi ten zong pakta mahmah hi.
Adiakin Sangsiate bang, a deihsakna a liatluat ciangin nu le pate le sang
naupangte in telkhial thei a, ahi zongin
a nung ciangin a it penpente uh hi thei nuam mahmah hi.
Tua
ahih manin tungsiah zumte tawh kizopna le mipite tawh kizopna ah maipha zon
luat kullo-in thuman tawh sepngam giapgiap lel pen kizang thei mahmah hi. Ih deihsakna
ahih nak leh mite telkhialh hangin phamawh lualo hi. Thuman tak a nasep
hanciamte a khasum zong a neksia tanglo a, piaktak santak mah ahi hi. Deihsakna
neilo, zum kah mello, Sang siaten lai hilh mello a, hun mawk beibei sakte pen a
khasum uh zong a neksia suak a, mipi lungkim lohna gu a tawm a tam ngah thei
mawk uh hi. Pasian in zong itna, deihsakna, thumanna, nasep hanciamna a deih
zawk ahih manin Pasian pahtakna le pahtaklohna a om thei veve ahi hi.
2 . Politic nasep ( ႏိုင္ငံေရး၀န္ထမ္း )
Hih
nasep pen ei pau-in bang ih ci lian diam tel keng in Kawlpau ih kawm mai a,
Naingnganzi semte ( ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား
) ih ci mai hi. A taktak-in Naingnganzi (ႏိုင္ငံေရး
) sem hi lo-in, gam a ding nasemte ( ႏိုင္ငံ့အေရး၀န္ထမ္းမ်ား
) hi gige zaw ahih manin a thupi mahmah nasep ahi hi. Ukna, ana zong nei uhhi.
Ahih hangin laitan kiciangtan lo, service zui a zakhang cih bang om lo in, mipi
deihna le tungsiah gam ukte muanna tawh bang tan hiam khat kisem sak a, a term
zui-in sem uh hi. Minsiat mindaina le mi muanlahna a om leh ciangtan omlo-in
kikhawl sak thei nasep hi kawikawi hi.
Hih
politic nasep pen mi khempeuh tawh kilem kul citciat a, a langpangte tawh a
kiho ciangin zong mudah taleh maitai tak a kiho kul hi citciat ahih manin kumpi
nasep dang tawh kibang lo hi. Hih nasep pen ih kipat nak leh party tuamtuam
kidemna ahih manin langpang zong neih loh phamawh nasep ahih manin a uk vetlo
om thei hi. Kei mahmah zong ka neu lai-in Party/Council ( mah sah lah ) uliante
inn pan khangkhia kahih manin langpang neih nuam kasa kei a, Sangsia kasep tak
ciangin Party/Council uliante in Ohsuh Party seih Hmu ( အုပ္စုပါတီစိတ္မွဴး
) pelmawh a sep dingin hong pia uh hi. Sang kei leng lah ulian ten hong
gawibawl thei ahih manin kum khat kasep khit teh tua Naingnganzi nasep ka ut
loh manin ka khua pan Ohsuh dang ahi Bapi khua ah Sangsia sepding ka ngen zaw a
ka kisuanlawh liang hi.
Ahih
hangin a hoih mahmahna khat ah gam a ding veina takpi tawh thu hoih ahih nak
leh mi telkhialh ding laulo-in a sep ngam giapna pen Naingnganzi makai gina
ahihna hi zel hi. Bangbang hi leh kumpi nasep ahi a, Naingnganzi nasep ahi zongin
atheih ding uh thupi khat in, zu nene mite mahin zong, zune mite muang zolo uh
a, a citak lo mite mahin zong, a citak lo mite muang zolo in, zuau gengente mah
in zong, zuau gen theite muanglo a hihna a theih gige ding uh ahi hi.
B . PASIAN’ NASEP
Ka
neu a kipan Naingnganzi u lian inn pan khang khia kahih ban ah, ka gol ciangin
kumpi nasem sangsia kahihna tawh leitung lam ulian, uneu nasep dan kasiam loh
bek hi a, ka theih tam sim veve hi. PASIAN’ na kasep ciang leuleu-in a zia a
tong, a tuampi khat hong hi leuleu hi.
1 . Itna le mawhmaisakna neih kul
Lungduai
lopi lungduai ding kisin hong kul a, khat veivei ei mawhna lopi hong kimawhsak
ciang zong kilem nading ahih nak leh mawh lawh tawi hong kul zel hi. Khat
veivei lungsim kikem zolo-in kam kidawng ngawh khak hun a om ciang zong inn tun
teh thungen a, Pasian kiangah mawhsut hong kul pah hi. Mi tungah heh lua-in kam
khial ( samsiat ) kha leng zong tangtung thei mawk ahih manin kam khialhloh
ding hanciam hong kul zel hi. Lai Siangtho in na galte it in, na galte’a dingin
thu ngetsak in ( Mt 5 : 44 ; Luk 6 : 27-28 ) ci ahih manin galte a hilo thu uppihte buang tawh kigal
neih lo a, mawh maisak ding le itna tawh thu ngetsak ding a baihloh hangin hanciam
teitei hong kul hi.
2 . Ei it bek hilo, a ma hongit
dong hanciam kul
Politic
nasep pen lang neih loh phamawh napi, Pasian nasep pen lang neih hetloh ding
ahi hi. Tua ahih manin mikhempeuh tawh kilem kul hi. Hong mudahte nangawn kineiha
maitai ding ciang bek hilo-in it zawh teitei ding kisin kul hi. Pasian nasem
pen in a it zawh ding ciang bek hilo lai a, hong mudahte nangawn in hong it kik
zawh dingin hanciam kul lai mawk hi. Paunak 16:7 Topa’ deih bangin gamtatna pen
galte nangawn lawma kaihzawhna ahi hi. Kawlte paunak khat ah (ပုဂၢိဳလ္ခင္မွတရားျမင္
) A mi i it bek ciangin a thugen kisang thei pan ) na ci uh hi. Ei hong it kei
leh Pasian thu hoih pen i gen hangin hong sang thei lo ding ahih manin, ei it
bek ding ciang hilo in, amau hong it dong hanciam pen thu haksa mahmah khat ahi
hi.
3 . Nai 24 sung tawntung
Thadah
te’a dingin pension ngakna peuhin kikhop hunah kikhawm sermon hunah sermon,
thunget hunah thungen leng zong hi thei napi, A na ih sepsak Pasian tungah
kisuanna lian a, Innkuan vai le zi le tate dam lopi mah nusia liangin a kulna
munah kuan khia a sep teitei kul a tua zong thu haksa khat ahi hi. Zato
siavuante, galkapte mah bangin nai 24 sung tavuan (vaipuak) nei kihi gige hi.
4 . Haksa pen napi, Lung nuam pen
Pasian
nasep pen a haksa tampi omte lakah tawm khat bek i gen ahi hi. Hong kipakta leh
hoih napi, Luka 6: 26 sungah agen bangin hong kipahtakbawl ciangin zong gimna
thuak nading hong hi zawsop thei lai hi. Bang zahtakin gimna le mawhsaknate i
thuak phial zongin lungkim mahmahna khat om a, tua in banghiam cih leh nahoih
sem a ahoih ding hanciamna tawh sepna ahih nak leh Pasian a lungkim ding hi,
cih upna in hong lungkimsak hi. Tha hong guan hi. Zumna teng hong selsak hi.
Hong hatsak hi. Hong sem behbeh zo sak hi. Tua manin Pasian’ na lungkim tak a
asem peuhmah in haksatna tampi a thuak zongin lungkim zo uh a, zong kisik kik
ngei lo uh hi. Tua in lungnopna pen ahi hi.
Thukhupna :
Kumpi
nasemte ahi zongin Pasian’ nasemte ahi zongin sepna a nam kibanglo bek hi a, na
hoih sepna vive mah ahi hi. I sepna khat peuh ah i Pasian min i daisak loh ding
le i gam le i minam a ding nahoih i sep ding a thupi ahi hi. Mi khat peuh in
kum bangzah nungta cih sangin, bang zah sem khia man cih thupi zaw ding a, Bang
zah sem khia man cih sangin, bang ngimna tawh na hoih bang zah sem khia cih
thupi zaw ding a, Na hoih bang zah sem khia man cih sangin, Bang tengin Pasian
lungkimsak hiam cih a thupi pen hi ding hi. ( Efe 5:10 ) . ( Galati 6:9 – Na
hoih sep ding cimtak kei ni) .
Note: Hih article pen Zomi Christian fellowship,
Norway te ii 2018 kum TIN JUBILEE MAGAZINE bu ah suah dingin ka puak ahi hi.